Δορυφορικό σύστημα «COPERNICUS» για μια ολοκληρωμένη θαλάσσια επιτήρηση και ασφάλεια
Τα μάτια της
Ευρώπης στον πλανήτη
Με πρωτοβουλία της Επιτροπής
Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων / European Commission και σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό
Οργανισμό Διαστήματος / ESA / European Space Agency δημιουργήθηκε το 2014 το ευρωπαϊκό
επιστημονικό πρόγραμμα «COPERNICUS», το οποίο ουσιαστικά αποτελεί τη
συνέχεια του προγράμματος GMES /
/ Global Monitoring for
Environment and Security, δηλαδή του
Ευρωπαϊκού Προγράμματος για την «Παγκόσμια Παρακολούθηση του Περιβάλλοντος
και της Ασφάλειας».
Το πρόγραμμα «COPERNICUS» αποσκοπεί
στην ανάπτυξη υπηρεσιών παροχής πληροφοριών, με τις τελευταίες να προέρχονται
από δορυφόρους παρατήρηση της γης /satellite earth observation και από επίγειους
σταθμούς / in situ data. Τεράστιες ποσότητες δεδομένων, σε παγκόσμια
κλίμακα συλλέγονται από δορυφορικούς, επίγειους, εναέριους και θαλάσσιους
σταθμούς, για τη χορήγηση πληροφοριών σε παρόχους υπηρεσιών, σε δημόσιες αρχές
και άλλους διεθνείς οργανισμούς, με τελικό σκοπό τη βελτίωση της ζωής των
Ευρωπαίων πολιτών. Οι πληροφορίες είναι ελεύθερες και προσβάσιμες από
οποιονδήποτε.
Οι υπηρεσίες που παρέχει το «COPERNICUS»
καλύπτουν έξι κύριους θεματικούς τομείς όπως:
Διαχείριση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης
Ασφάλεια Παρακολούθηση της ατμόσφαιρας
Παρακολούθηση του
θαλάσσιου περιβάλλοντος
Παρακολούθηση της
ξηράς
Παρακολούθηση των
αλλαγών του κλίματος
Σύμφωνα με αυτό το πλαίσιο, οι
υπηρεσίες του «COPERNICUS» τυγχάνουν αξιοποίησης από ένα ευρύ πεδίο εφαρμογών,
όπως μετεωρολογικές παρατηρήσεις, προστασία του περιβάλλοντος, αειφόρος
ανάπτυξη, σχεδιασμός στην ανάπτυξη των αστικών περιοχών, γεωργία, δασολογία,
αλιεία, υγεία, μεταφορές, πολιτική προστασία, τουρισμός, θαλάσσια επιτήρηση και
ασφάλεια.
Από τις πληροφορίες που
παρέχει το «COPERNICUS» μπορούν να επωφεληθούν με πολυποίκιλους τρόπους
οι Ευρωπαίοι κυρίως πολίτες. Αξιωματούχοι χάραξης πολιτικής, ερευνητές,
επιχειρηματικοί όμιλοι, μέχρι και ιδιώτες, καθώς και η διεθνής επιστημονική
κοινότητα είναι μόνο κάποιοι από αυτούς που έχουν συμφέρον να αξιοποιήσουν τις
δυνατότητες του προγράμματος. Παρά όμως την ελεύθερη πρόσβαση για όλους στα
προϊόντα του προγράμματος, το «COPERNICUS» απευθύνεται βασικά σε αυτούς που χαράζουν
πολιτικές και στις δημόσιες αρχές. Οι παράγοντες αυτοί χρειάζονται
τις σχετικές πληροφορίες, για να αναπτύσσουν περιβαλλοντική νομοθεσία
και πολιτικές ή για να λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις σε περιπτώσεις έκτακτων
αναγκών, τέτοιες όπως φυσικές καταστροφές ή ανθρωπιστικές κρίσεις.
Το
πρόγραμμα συντονίζεται και διαχειρίζεται από την Ευρωπαϊκή
Επιτροπή. Η ανάπτυξη των υποδομών γίνεται υπό την αιγίδα του ESA / European
Space Agency, όσον αφορά τη συνιστώσα του διαστήματος, και του Ευρωπαϊκού
Οργανισμού Περιβάλλοντος / European Environment Agency και των
συμμετεχόντων Κρατών - Μελών όσον αφορά τη συνιστώσα των επί τόπου / in
situ μέσων.
Άλλοι
εμπλεκόμενοι φορείς για την εφαρμογή του προγράμματος είναι ο Ευρωπαϊκός
Οργανισμός για την Εκμετάλλευση των Μετεωρολογικών Δορυφόρων / EUMETSAT /
European Organisation for the Exploitation of Meteorological Satellites, το
Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων Μετεωρολογικών Προγνώσεων / ECMW / European Centre for Medium-Range
Weather Forecasts, άλλες ευρωπαϊκές υπηρεσίες και η μη κερδοσκοπική εταιρία
ωκεάνιων αναλύσεων, Mercator Ocean. Υπεύθυνος για την τεχνική και την
επιχειρησιακή λειτουργία του προγράμματος έχει οριστεί η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία
Ασφάλειας Ναυσιπλοΐας / EMSA / European Maritime Safety Agency.
Ο EMSA, ως αρμόδιος
οργανισμός για την επιχειρησιακή λειτουργία του προγράμματος, έχει
συμπεριλάβει το δορυφορικό πρόγραμμα «COPERNICUS» στους πόρους παροχής
πληροφοριών, για τη δημιουργία ενός ευρύτερου προγράμματος ολοκληρωμένης
θαλάσσιας επιτήρησης και ασφάλειας.
Μέσω του προγράμματος αυτού,
τόσο οι αρμόδιες αρχές των Κρατών -Μελών, όσο και υπηρεσίες παροχής πληροφοριών
ή διεθνείς οργανισμοί, έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες που θα διευκολύνουν την ασφάλεια,
την επιτήρηση αλλά και την αποτροπή παράνομων ενεργειών ή κακόβουλων απειλών
στη θάλασσα.
Ο EMSA στοχεύει στο να παρέχει:
1ον / Γρήγορη πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές,
ιδιαίτερα σε έκτακτες καταστάσεις ή σε απαιτήσεις για εκτέλεση ειδικών
επιχειρήσεων στη θάλασσα.
2ον / Να εξασφαλίσει την
αξιόπιστη παράδοση των προϊόντων αυτών, κάτι που είναι σημαντικό για τον
συντονισμό με άλλους πόρους θαλάσσιας επιτήρησης, όπως περιπολικά πλοία και
σχέδια επιτήρησης.
3ον / Να προσφέρει ακριβείς πληροφορίες υψηλής ποιότητας,
σε μία προσβάσιμη και φιλική για το χρήστη μορφή.
Λειτουργία δορυφορικού
συστήματος προγράμματος «COPERNICUS»
Από τεχνικής σκοπιάς, ο κορμός
του προγράμματος «COPERNICUS» υποστηρίζεται και συγκροτείται από δεκατέσσερις (14) εξειδικευμένους δορυφόρους με την
κωδική ονομασία «Φρουρός / Sentinel ».
Αυτοί κατηγοριοποιούνται σε έξι οικογένειες δορυφόρων / Sentinel 1
έως 6, ανάλογα με την αποστολή τους, και θα έχουν τεθεί όλοι σε
επιχειρησιακή λειτουργία μέχρι το 2030, ενώ μέχρι σήμερα έχουν τεθεί σε
τροχιά οι πέντε εξ αυτών.
Το επόμενο σύστημα
υποστήριξης του προγράμματος είναι κάποιοι υφιστάμενοι δορυφόροι σε τροχιά,
τρίτων μερών, που εξυπηρετούν άλλες αποστολές / contributing missions,
αυτοί είναι κρατικής ή ιδιωτικής ιδιοκτησίας, ευρωπαϊκής ή διεθνούς προέλευσης.
Τέλος, οι πληροφορίες που συλλέγει το πρόγραμμα «COPERNICUS» συμπληρώνονται από
πλατφόρμες πληροφοριών που βρίσκονται στο Γη με τα επί τόπου δίκτυα
παρακολούθησης / in situ monitoring networks. Δεδομένα από τους δορυφόρους
μεταφορτώνονται σε ένα δίκτυο γήινων σταθμών, επεξεργάζονται και κατόπιν
μετατρέπονται σε εικόνες. Οι εικόνες και οι αναλύσεις αυτών αποστέλλονται,
τέλος, στο Κέντρο Δεδομένων Γήινης Παρατήρησης / Earth Observation Data
Centre - τμήμα του EMSA - για επιχειρησιακή πλέον εκμετάλλευση.
Στη συνέχεια, αφού οι εικόνες
αυτές συσχετισθούν με την τρέχουσα κυκλοφορία των πλοίων και συμπληρωθούν με
άλλες πληροφορίες ναυτικού περιεχομένου, διανέμονται ως ολοκληρωμένες πλέον
πληροφορίες στους χρήστες των Ολοκληρωμένων Θαλάσσιων Υπηρεσιών / IMS
/Integrated Maritime Services του EMSA.
Ο EMSA παραδίδει σε σχεδόν πραγματικό χρόνο τα παραγόμενα προϊόντα του
στους τελικούς χρήστες. Ο χρόνος που μεσολαβεί από τη λήψη της δορυφορικής
εικόνας στο Κέντρο Δεδομένων Παρατήρησης Γης / Earth Observation Data
Centre, μέχρι την τελική επεξεργασμένη εικόνα προς τους τελικούς χρήστες
είναι 30 λεπτά
για δεδομένα ραντάρ και 60 λεπτά για οπτικά δεδομένα.
Τα δεδομένα γήινης παρατήρησης
που συλλέγονται από τους παραπάνω δορυφόρους προσφέρουν μία μοναδική θέαση των
ωκεανών, των θαλασσών και των ακτών. Οι δορυφόροι, σε συνδυασμό με τους υψηλής
τεχνολογίας αισθητήρες τους, παρέχουν καθημερινή, συστηματική, αποδοτική και
ευρείας έκτασης επιτήρηση, πάνω από όλες τις θαλάσσιες ζώνες. Εναλλακτικά,
μπορούν να εστιάσουν σε μία συγκεκριμένη τοποθεσία, για την παρακολούθηση
ειδικών επιχειρήσεων ή για να συγκεντρώσουν πληροφορίες, προς όφελος των
Υπηρεσιών Πληροφοριών.
Επιπλέον, οι δορυφόροι έχουν
πρόσβαση σε απομακρυσμένες περιοχές π.χ. πολικές, και δεν υπόκεινται σε
ελέγχους και περιορισμούς Εναέριας Κυκλοφορίας, όπως τα συνήθη αεροσκάφη.
Οι εικόνες που
δημιουργούν οι δορυφόροι προέρχονται:
Από τους
ενεργητικούς αισθητήρες, π.χ. το Ραντάρ Συνθετικού Ανοίγματος / SAR /
Synthetic Aperture Radar, οι οποίοι παρέχουν κάλυψη μέρα και νύχτα
ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών λ.χ. παρουσία ομίχλης ή νεφοκάλυψης.
Οι δορυφορικές εικόνες που
προέρχονται από ραντάρ, λαμβάνονται με ανάλυση που κυμαίνεται από 100μ.
μέχρι <1μ, αναλόγως της έκτασης της περιοχής που απεικονίζουν.
Από παθητικούς
αισθητήρες οι οποίοι μπορούν να απεικονίσουν την επιφάνεια της γης, μόνο
κατά τη διάρκεια της μέρας και εφόσον δεν υπάρχουν υπερκείμενα σύννεφα. Ωστόσο,
όταν οι περιβαλλοντικές συνθήκες επιτρέπουν την τηλ- επισκόπηση, τότε παρέχουν
φωτογραφίες πολύ υψηλής ευκρίνειας, με έγχρωμη απόδοση των λιμανιών, των
ακτών και στοχευμένων δραστηριοτήτων στη θάλασσα. Οι εικόνες που συντίθενται από παθητικούς
αισθητήρες - οπτικές εικόνες - έχουν ανάλυση που φτάνει ακόμη και κάτω των 30
εκατοστών του μέτρου. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει κάποιος συμβιβασμός
μεταξύ του μεγέθους της περιοχής που απεικονίζεται και της διαθέσιμης ανάλυσης.
Εικόνες που απεικονίζουν μεγάλης έκτασης περιοχές, είναι κατάλληλες για μία
γενική εποπτεία της περιοχής, μπορούν όμως να διακρίνουν χαρακτηριστικά μέχρι
κάποιου συγκεκριμένου μεγέθους. Αν επιχειρησιακοί λόγοι επιβάλλουν την προβολή
μεγαλύτερων λεπτομερειών, τότε η περιοχή που τηλεσκοπείται πρέπει να είναι πολύ
μικρότερης έκτασης.
Εφαρμογές στη θαλάσσια
επιτήρηση
Η αρμόδια Υπηρεσία του
«COPERNICUS» για τη θαλάσσια επιτήρηση, Copernicus Maritime Surveillance
Service, σε συνεργασία με τον EMSA συμβάλλει στη θαλάσσια επιτήρηση,
μέσω της γήινης παρατήρησης που προσφέρει. Στόχος είναι η καλύτερη
παρακολούθηση, υποτύπωση και τελικά η αποτελεσματική διαχείριση δράσεων και
περιστατικών, που μπορούν να έχουν επίδραση σε τομείς όπως:
Θαλάσσια ασφάλεια / safety και προστασία από κακόβουλες απειλές /security
Θαλάσσια κυκλοφορία,
αλιεία
Θαλάσσια ρύπανση
Επιβολή του νόμου
Άλλες δραστηριότητες που
επηρεάζουν τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης επί των θαλασσών
Έλεγχος θαλάσσιας
κυκλοφορίας πλοίων
Η δορυφορική κατόπτευση
συνιστά ένα πανίσχυρο εργαλείο για τον έλεγχο της κυκλοφορίας των πλοίων. Η προσθήκη
της συνιστώσας αυτής στα υπόλοιπα υφιστάμενα συστήματα υπο-τύπωσης της
θαλάσσιας κυκλοφορίας των πλοίων, εμπλουτίζει την συνολική εικόνα της θαλάσσιας
επιτήρησης και καθιστά τους τελικούς χρήστες ικανούς, να κάνουν σε περισσότερο
βάθος σχετικές αναλύσεις. Έτσι, οι πληροφορίες που βασίζονται στους
δορυφόρους παρέχουν αφθονία επιπρόσθετων στοιχείων, τα οποία δεν
είναι διαθέσιμα με τους παραδοσιακούς τρόπους επιτήρησης, κυρίως λόγω του
απομακρυσμένου της περιοχής ενδιαφέροντος από την εμβέλεια των συμβατικών
συστημάτων. Οι
πληροφορίες που μπορούν να εξαχθούν από την τελικά συν τιθέμενη εικόνα,
περιλαμβάνουν για παράδειγμα: εντοπισμό πλοίων, των οποίων ο
πλους δεν είχε αναφερθεί σε κάποια αρχή, είτε σκοπίμως, είτε λόγω έλλειψης
επικοινωνίας, ακριβή θέση πλοίων, τύπο πλοίου, μέγεθος, μήκος,
πορεία και ταχύτητα αυτού, αναγνώριση της επί τόπου
δραστηριότητας του πλοίου, έλεγχος της περιβάλλουσας περιοχής.
Επιπροσθέτως, οι πληροφορίες που παρέχονται από το «COPERNICUS», αφενός
για τα θαλάσσια ρεύματα, υποβοηθούν στο σχεδιασμό πιο αποτελεσματικών
δρομολογίων για τα πλοία, αφετέρου για τους θαλάσσιους πάγους, συμβάλλουν στη
βελτίωση της ασφάλειας ναυσιπλοΐας, καθώς και στη χάραξη νέων συντομότερων
δρομολογίων μέσω των αρκτικών περιοχών.
Θαλάσσια ασφάλεια και
προστασία
Οι επιχειρήσεις θαλάσσιας
ασφάλειας / safety και προστασίας από κακόβουλες απειλές / security,
υποστηρίζουν την ασφαλή μεταφορά πλοίων, ανθρώπων και αγαθών. Διασφαλίζουν ότι
όποτε απαιτείται, η απαραίτητη βοήθεια μπορεί να παρασχεθεί κατά τον πιο
έγκαιρο και αποτελεσματικό τρόπο. Αυτοί οι τύποι επιχειρήσεων περιλαμβάνουν
ανταπόκριση σε δραστηριότητες τόσο διαφορετικές, που εκτείνονται από την ορθή
λειτουργία των συστημάτων ελέγχου της ναυσιπλοΐας των πλοίων, μέχρι την
αποτροπή ατυχημάτων και συγκρούσεων, έρευνα και διάσωση, ή προστασία λιμένων
από κακόβουλες απειλές. Όταν συμβαίνει κάποιο περιστατικό ή ατύχημα, οι
αρχές χρειάζονται όσο περισσότερες πληροφορίες είναι δυνατόν. Σε απομακρυσμένες
περιοχές ή με κακές καιρικές συνθήκες μπορεί να είναι δύσκολο να σταλούν επί
τόπου παρατηρητές / ανταποκριτές, είναι όμως συχνά δυνατόν να αποκτηθούν
πολύτιμες δορυφορικές εικόνες οι οποίες θα δώσουν τις σχετικές πληροφορίες για
τον τόπο του συμβάντος. Αλλά ακόμα και στην περίπτωση που ο τόπος ενδιαφέροντος
είναι εύκολα προσβάσιμος, οι δορυφορικές εικόνες αέρος μπορούν να παράσχουν
προστιθέμενης αξίας πληροφορίες, που συμπληρώνουν την κατανόηση της επί τόπου
κατάστασης.
Επιπλέον τα αντικείμενα στη
θάλασσα, ιδιαίτερα, απολεσθέντα εμπορευματοκιβώτια, μπορούν να αποτελέσουν
σοβαρή απειλή για τα πλοία εν πλω, θέτοντας σε κίνδυνο τόσο ανθρώπινες ζωές,
όσο και το περιβάλλον. Εκτιμάται ότι περισσότερα από 500 εμπορευματοκιβώτια
χάνονται στη θάλασσα κάθε έτος. Παρά όμως την τεχνολογική εξέλιξη των
συστημάτων των πλοίων, π.χ. των ραντάρ, συγκρούσεις με εμπορευματοκιβώτια
συμβαίνουν σε τακτική βάση. Οι
δορυφορικές εικόνες μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό και στην υπο- τύπωση
της κίνησης των εμπορευματοκιβωτίων και άλλων επικίνδυνων επι-πλεόντων
αντικειμένων, επιτρέποντας έτσι στις αρχές θαλάσσιας κυκλοφορίας να εκπέμπουν
προειδοποιητικά μηνύματα προς τα πλοία και τους διαχειριστές αυτών. Η πειρατεία
συνιστά ακόμη μία απειλή για τα πλοία του παγκόσμιου στόλου. Ο Ινδικός Ωκεανός
είναι σήμερα η περιοχή με τα περισσότερα κρούσματα πειρατείας, χωρίς όμως να
αποκλείονται και άλλες περιοχές της υδρογείου. Δορυφορικές εικόνες
τη αιτήσει συμπληρώνουν τις ήδη υφιστάμενες πληροφορίες, με σκοπό να
εντοπιστούν ύποπτα πλοιάρια στην περιοχή ενδιαφέροντος, τα οποία δεν εκπέμπουν
τη θέση τους και πληροφορίες σχετικά με την κίνησή τους.
Συστήματα επιτήρησης
θαλάσσιας ρύπανσης
Με σκοπό να εντοπιστούν αποτελεσματικά
πιθανές εστίες θαλάσσιας ρύπανσης, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιούνται
συστήματα επιτήρησης ικανά για τον έλεγχο πολύ μεγάλων θαλάσσιων περιοχών, ανά
τακτά χρονικά διαστήματα.
Τα δορυφορικά ραντάρ είναι ικανά να εντοπίζουν πολύ λεπτά φιλμ
πετρελαιοειδών και παρόμοιων υλικών στην επιφάνεια της θάλασσας,
συμβάλλοντας έτσι στον προσδιορισμό της ακριβής φύσης, τοποθεσίας και έκτασης
της θαλάσσιας ρύπανσης. Οι αισθητήρες SAR / Synthetic Aperture Radar των
δορυφόρων μπορούν επίσης να εντοπίσουν παράνομες ρίψεις αποβλήτων από πλοία. Πετρελαϊκά
απόβλητα εμφανίζονται στις δορυφορικές εικόνες σαν μακριές μαύρες
γραμμές /γραμμικές, ενώ τα πλοία και οι πλατφόρμες γεωτρήσεων
εμφανίζονται σαν φωτεινά λευκά σημεία. Συνδυάζοντας τις
δορυφορικές εικόνες με πληροφορίες από συστήματα παρακολουθήσεως των ιχνών των
πλοίων, είναι δυνατή η αποκάλυψη της ταυτότητας πιθανών πλοίων ρυπαντών.
Επίσης, κατά τη διάρκεια ατυχηματικών ρυπάνσεων, οι δορυφόροι μπορούν να
παρακολουθούν τον ρυθμό εξάπλωσης της πετρελαιοκηλίδας. Αυτό σε συνδυασμό με
τις περιβαλλοντικές συνθήκες τις περιοχής, όπως διεύθυνση και ένταση ανέμου,
ύψος κύματος, κ.α., οι οποίες επίσης παρέχονται από δορυφόρους, δίνουν στους
αρμόδιους μια πλήρη άποψη για την επικρατούσα κατάσταση, με αποτέλεσμα να
προβαίνουν στη λήψη ορθότερων αποφάσεων για την αντιμετώπιση του περιστατικού.
Έλεγχος αλιείας Η
αλιεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί σημαντική οικονομική δραστηριότητα και
παρέχει πάνω από 6,6 εκατ. τόνους αλιευμάτων κάθε χρόνο. Ο ευρωπαϊκός
αλιευτικός στόλος μετράει πάνω από 85.000 σκάφη, το μέγεθος των
οποίων ποικίλει από 12 μ. έως πάνω από 100 μ. Τα σκάφη αυτά
εκπέμπουν σε τακτική βάση μηνύματα αναφοράς θέσεως. Έτσι, οι αρχές
ελέγχου μπορούν να παρακολουθούν τις διαδρομές και τη δραστηριότητά τους, και
να εξασφαλίσουν ότι η αλιεία διεξάγεται με ασφάλεια και με βιώσιμο τρόπο. Εντούτοις,
η δορυφορική παρατήρηση μπορεί να παρέχει αξιόλογες επιπλέον πληροφορίες, που
συμβάλλουν στη θαλάσσια επιτήρηση.
Απομακρυσμένοι τόποι αλιείας
οι οποίοι εκτείνονται σε τεράστιες περιοχές, παρακολουθούνται πλέον μέρα ή
νύχτα μέσω της δορυφορικής παρατήρησης. οι εικόνες που λαμβάνονται μπορούν για
παράδειγμα να καταδείξουν αλιευτικά σκάφη τα οποία παρανόμως
δραστηριοποιούνται σε προστατευμένες ή με περιορισμούς περιοχές. Επιπλέον,
η δορυφορική παρατήρηση μπορεί να βοηθήσει τις αρχές ελέγχου αλιείας,
παρέχοντας πλήθος χρήσιμων πληροφοριών. Η ακριβής τοποθεσία υδατοκαλλιεργειών,
ο αριθμός και το μέγεθος των κλουβιών, δραστηριότητες όπως το τάισμα των
ψαριών, είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που μπορούν να εντοπίσουν οι
δορυφόροι.
Συλλογή δεδομένων από
αλιευτικά σκάφη για τη θαλάσσια υπηρεσία Copernicus
Η Θαλάσσια Υπηρεσία
παρακολούθησης του θαλάσσιου περιβάλλοντος Copernicus / CMEMS /Copernicus
Marine Environment Monitoring Service, που υλοποιείται από τη Mercator
Ocean International για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αξιοποιεί
αλιευτικά σκάφη για την απόκτηση κρίσιμων επιτόπιων δεδομένων σε περιοχές της
Βόρειας Θάλασσας, οι οποίες είναι διαβόητα δυσπρόσιτες με άλλους τρόπους. Τα
δεδομένα που συλλέγονται από τα σκάφη βοηθούν το Copernicus Marine να
επεκτείνει την κάλυψη των ωκεανών όπου δεν υπάρχουν υφιστάμενες υποδομές ή
δίκτυα ανταλλαγής δεδομένων. Συνεργαζόμενοι με την BDC / Berring Data
Collective, μια νεοφυή επιχείρηση αφιερωμένη στην παρατήρηση των ωκεανών,
οι επιστήμονες του Copernicus Marine βρήκαν έναν καινοτόμο τρόπο συλλογής
δεδομένων από αλιευτικά σκάφη. Στη συνέχεια, τα προϊόντα δεδομένων που
συλλέγονται διατίθενται από το επί τόπου / In Situ / INS TAC / Θεματικό
Κέντρο Συναρμολόγησης του Copernicus Marine, το οποίο αντλείται από
ένα ευρύτερο δίκτυο παραγωγών δεδομένων για την παροχή υψηλής ποιότητας
δεδομένων πολλαπλών πηγών. Αυτό επιτρέπει στους χρήστες, συμπεριλαμβανομένων
των κέντρων θαλάσσιας παρακολούθησης και πρόγνωσης του Copernicus, να
επικυρώνουν τις μελέτες τους, να βελτιστοποιούν τα μοντέλα τους και να αποκτούν
βαθύτερη γνώση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Η συλλογή αυτών των νέων δεδομένων
είναι σημαντική, καθώς πολλά μέρη του ωκεανού είναι δύσκολο να παρακολουθηθούν,
όπως οι ταχέως μεταβαλλόμενες παράκτιες περιοχές και οι περιοχές υφαλοκρηπίδας
– όπου λαμβάνει χώρα μεγάλο μέρος της αλιευτικής δραστηριότητας. Για
παράδειγμα, οι αισθητήρες διχτυών αλιείας παρέχουν έναν αποτελεσματικό τρόπο
συλλογής δεδομένων σε ολόκληρη τη στήλη νερού - τόσο στο δρόμο τους προς τον
πυθμένα της θάλασσας όσο και πίσω στην επιφάνεια. Τα
αλιευτικά σκάφη είναι επίσης ιδανικά για την παρακολούθηση βασικών
κλιματικών και ωκεάνιων μεταβλητών όσον αφορά τις καιρικές συνθήκες /
θερμοκρασία και υγρασία του αέρα και τη βιολογία / αλιεύματα και παρεμπίπτοντα
αλιεύματα και την ανίχνευση τόσο στον πυθμένα της θάλασσας όσο και στην
επιφάνεια / αλατότητα και ρεύματα. Καθώς πολλά σύνολα δεδομένων μπορούν να
προέρχονται από το ίδιο σκάφος, η προκύπτουσα μοντελοποίηση μπορεί να
αναπτυχθεί για πρόβλεψη μεγαλύτερης εμβέλειας.
Υπηρεσία παρακολούθησης
θαλάσσιου περιβάλλοντος Copernicus / CMEMS
Η θαλάσσια υπηρεσία Copernicus
/ CMEMS / Copernicus Marine Environment Monitoring Service, είναι
αφιερωμένη στην παρατήρηση, την παρακολούθηση και την πρόβλεψη των ωκεανών.
Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και υλοποιείται από την Mercator
Ocean International, ένα κέντρο παγκόσμιας ανάλυσης και πρόβλεψης των
ωκεανών. Η υπηρεσία παρέχει τακτικές και
συστηματικές πληροφορίες αναφοράς σχετικά με την κατάσταση του φυσικού και
βιογεωχημικού ωκεανού σε παγκόσμια και ευρωπαϊκή περιφερειακή κλίμακα.
Παρέχει βασικά στοιχεία που στηρίζουν σημαντικές ενωσιακές και
διεθνείς πολιτικές και πρωτοβουλίες και μπορούν να συμβάλουν στη /- ν:
Καταπολέμηση της ρύπανσης
Προστασία της θάλασσας
Παρακολούθηση του κλίματος Πρόγνωση του καιρού και πολλά άλλα Βιώσιμη χρήση των ωκεάνιων πόρων
Γαλάζια ανάπτυξη
Ασφάλεια και δρομολόγηση της
ναυσιπλοΐας
Ανάπτυξη των θαλάσσιων ενεργειακών πόρων
Στοχεύει
επίσης στην αύξηση της ευαισθητοποίησης του ευρέος κοινού, παρέχοντας στους
Ευρωπαίους και παγκόσμιους πολίτες πληροφορίες σχετικά με θέματα που
σχετίζονται με τους ωκεανούς.
Mercator Ocean
International / MOI
Η MOI επιλέχθηκε από την
Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την υλοποίηση της
Θαλάσσιας Υπηρεσίας του Copernicus το 2014. Με έδρα τη Γαλλία, είναι
ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που παρέχει ωκεανογραφικά προϊόντα που
καλύπτουν τον παγκόσμιο ωκεανό. Οι ειδικοί επιστήμονές του σχεδιάζουν,
αναπτύσσουν, λειτουργούν και διατηρούν υπερσύγχρονα συστήματα αριθμητικής
μοντελοποίησης που περιγράφουν και αναλύουν την παρελθούσα, παρούσα και κοντινή
μελλοντική κατάσταση του ωκεανού σε 4D / αναλύσεις, αναδρομικές
αναλύσεις, αναλύσεις και προβλέψεις σε σχεδόν πραγματικό χρόνο. Έχει επίσης
επιλεγεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως ένας από τους τρεις φορείς υλοποίησης
της πλατφόρμας υπολογιστικού νέφους Copernicus WEΚEO DIAS.
Επιβολή της θαλάσσιας
νομοθεσίας
Η επιβολή του νόμου εκτείνεται
σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβάνοντας μέτρων εναντίον του λαθρεμπορίου,
της ανθρώπινης διακίνησης, της πειρατείας, της ληστείας, της θαλάσσιας ρύπανσης
και άλλων αδικημάτων. Ο κοινός παρονομαστής όλων αυτών των έκνομων
ενεργειών είναι ότι οι παρανομούντες δεν θέλουν να εντοπιστούν και να
ταυτοποιηθούν.
Επομένως, οι περισσότερες
παράνομες δραστηριότητες συνήθως συμβαίνουν σε απομακρυσμένες περιοχές και οι
περισσότερες εμπλέκουν μικρά πλοιάρια, τα οποία δεν έχουν συστήματα αναφορά
θέσεως, ή μεγαλύτερα πλοία τα οποία έχουν θέσει σκοπίμως εκτός λειτουργίας
τα συστήματα αυτά. Δορυφορικές οπτικές εικόνες υψηλής ανάλυσης παρέχουν
πολύτιμες πληροφορίες για τους τύπους των πλοίων και τις συναφείς τους
δραστηριότητες σε μη ελεγχόμενες περιοχές. Μικρά σκάφη σε απομονωμένες ακτές
ή συναντήσεις δύο πλοίων στην ανοιχτή θάλασσα είναι υπό-δηλωτικές κινήσεις
ενδεχομένως παράνομων δραστηριοτήτων.
Συλλογή περιβαλλοντικών
δεδομένων Η
καλή γνώση του περιβάλλοντος στο οποίο επιχειρούν τα πλοία του παγκόσμιου στόλου,
είναι απαραίτητο συστατικό στοιχείο για την αποτελεσματική θαλάσσια επιτήρηση.
Εντός του προγράμματος «COPERNICUS» λειτουργεί από το 2015 η Υπηρεσία
Παρακολούθησης του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος / CMEMS / Copernicus Marine
Environment Monitoring Service. Η CMEMS παρέχει υψηλού επιπέδου
αναλύσεις και προγνώσεις, οι οποίες προσφέρουν τη δυνατότητα της παρατήρησης,
της κατανόησης και της πρόβλεψης του θαλάσσιου περιβάλλοντος, μια δυνατότητα
άκρως υποστηρικτική για τα κέντρα λήψεως αποφάσεως της ευρωπαϊκής θαλάσσιας
πολιτικής.
Πλήθος περιβαλλοντικών δεδομένων παρέχονται στους χρήστες του
«COPERNICUS», τα οποία καλύπτουν όλη την υδρόγειο. Αυτά αφορούν:
θαλάσσια θερμοκρασία, αλατότητα, ρεύματα, πάγους, στάθμη της επιφάνειας, άνεμο,
ωκεάνια οπτική, χημεία, βιολογία, χλωροφύλλη. Η CMEMS μετατρέπει αυτή την
αφθονία δεδομένων σε προστιθέμενης αξίας πληροφορίες, μέσω της επεξεργασίας και
ανάλυσής τους. Επιπλέον, οι βάσεις δεδομένων που δημιουργούνται εκτείνονται
προς τα πίσω για χρόνια και δεκαετίες /παρελθόντα χρόνο, με τα δεδομένα που
έχουν συλλεχθεί να είναι μεταξύ τους συγκρίσιμα, εξασφαλίζοντας έτσι ότι
μπορούν να παρακολουθήσουν τις αλλαγές που λαμβάνουν χώρα. Στη συνέχεια
εξετάζεται εάν οι αλλαγές αυτές ακολουθούν κάποιους κανόνες, κι έτσι
αξιοποιούνται για τη δημιουργία καλύτερων προβλέψεων για τη συμπεριφορά των
ωκεανών.
Συμπέρασμα
Με σύνθημα «Το βλέμμα της
Ευρώπης στη Γη προς όφελος των Ευρωπαίων πολιτών», το Copernicus συλλέγει,
αποθηκεύει, συνδυάζει και αναλύει δεδομένα που λαμβάνονται μέσω δύο πηγών:
Δεδομένα που λαμβάνονται από δορυφορική
παρατήρηση, μέσω των δορυφόρων Sentinel και άλλων τρίτων δορυφόρων.
Δεδομένα που λαμβάνονται από χερσαία, εναέρια
και θαλάσσια συστήματα αισθητήρων.
Αυτά τα δεδομένα οργανώνονται
μέσω 6 υπηρεσιών που διευκολύνουν την πρόσβαση σε δεδομένα και πληροφορίες:
έκτακτης ανάγκης, ασφάλεια, θάλασσα, ξηρά,
κλιματική αλλαγή και ατμόσφαιρα.
Με βάση αυτές τις υπηρεσίες,
το Copernicus έχει καταστεί ο μεγαλύτερος πάροχος γεωχωρικών δεδομένων
στον κόσμο, με τρέχουσα παραγωγή δώδεκα terabyte την ημέρα. Τα
περισσότερα από αυτά τα δεδομένα - με εξαίρεση εκείνα που ενδέχεται να θέσουν
σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών – παρέχονται δωρεάν και πλήρως μέσω των υπηρεσιών
πρόσβασης σε δεδομένα και πληροφορίες / DIAS / Data and Information
Access Services, από πλατφόρμες
υπολογιστικού νέφους που παρέχουν κεντρική πρόσβαση σε δεδομένα και πληροφορίες
του Copernicus ή μέσω συμβατικών πλατφορμών δεδομένων. Οι πληροφορίες αυτές
είναι απαραίτητες για τη λήψη αποφάσεων στα νέα συστήματα ηλεκτρονικής
διακυβέρνησης και ψηφιακής οικονομίας, καλύπτοντας τομείς όπως η διαχείριση και
η παρακολούθηση της βιωσιμότητας, η κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον, οι
μεταφορές, το αστικό θεματολόγιο και οι έξυπνες πόλεις, η ασφάλεια, η διαχείριση
καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και καταστροφών, η γεωργία, η ενέργεια και οι
φυσικοί πόροι ή η γαλάζια οικονομία, μεταξύ πολλών άλλων. Τα δεδομένα
αυτά μπορούν επίσης να συνδυαστούν με τα δεδομένα που λαμβάνονται μέσω του
προγράμματος GALILEO, του ευρωπαϊκού συστήματος ράδιο - πλοήγησης και
δορυφορικού εντοπισμού θέσης. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να δημιουργηθούν νέες
ευκαιρίες για τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, ενώ παράλληλα εργάζονται για
την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης. Αναφορικά με την ολοκληρωμένη
θαλάσσια επιτήρηση και ασφάλεια τα δεδομένα από τους δορυφόρους μεταφορτώνονται
σε ένα δίκτυο γήινων σταθμών, επεξεργάζονται και κατόπιν μετατρέπονται σε
εικόνες, οι οποίες αφού συσχετισθούν με την τρέχουσα κυκλοφορία των πλοίων και
συμπληρωθούν με άλλες πληροφορίες ναυτικού περιεχομένου διανέμονται ως
ολοκληρωμένες πλέον πληροφορίες στους χρήστες των Ολοκληρωμένων Θαλάσσιων
Υπηρεσιών / IMS / Integrated Maritime Services του EMSA. Το
πρόγραμμα θα λειτουργεί επιχειρησιακά πλήρως το 2030, όταν θα έχουν
τεθεί σε τροχιά όλοι οι δορυφόροι. Η πλήρης λειτουργία του COPERNICUS
αναμένεται να δώσει τεράστια ώθηση στην αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής
θαλάσσιας επιτήρησης, καθώς τα δεδομένα γήινης παρατήρησης που συλλέγονται από
τους δορυφόρους προσφέρουν μία μοναδική θέαση των ωκεανών, των θαλασσών και των
ακτών. Οι δορυφόροι, σε συνδυασμό με τους υψηλής τεχνολογίας αισθητήρες τους,
θα παρέχουν καθημερινή, συστηματική, αποδοτική και ευρείας έκτασης επιτήρηση,
πάνω από όλες τις θαλάσσιες περιοχές, ακόμη και τις πλέον απομακρυσμένες όπως
οι πολικές. Εναλλακτικά, θα μπορούν να εστιάσουν σε μία συγκεκριμένη τοποθεσία,
για την παρακολούθηση λεπτομερειών σε κλίμακα μικρότερη του ενός μέτρου
Του Πλοιάρχου Λ.Σ Δημητρίου
Κουκουβίνου ε.α
