Σύστημα AIS /Automatic Identification System /Αυτόματο σύστημα εντοπισμού
Στη
θαλάσσια ναυσιπλοΐα ο Διεθνής
Ναυτιλιακός Οργανισμός / IMO/International Maritime Organization
έχει
εισάγει το αυτόματο σύστημα εντοπισμού /AIS. Όλα τα πλοία που εκτελούν
διεθνείς θαλάσσιους πλόες και διέπονται από το κεφάλαιο 5 της
σύμβασης SOLAS πρέπει να εξοπλισθούν με το σύστημα AIS. Το Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εξέδωσαν την οδηγία 2002/59/ΕΚ για τη
δημιουργία κοινοτικού συστήματος παρακολούθησης της κυκλοφορίας των πλοίων
και ενημέρωσης για πλοία που εκτελούν θαλάσσιες πλόες, τα οποία μεταφέρουν
επικίνδυνα ή ρυπογόνα εμπορεύματα με τη χρήση του συστήματος για τον έλεγχο των
πλοίων και για την αναφορά του στίγματος.
Η
τεχνολογία AIS θεωρείται κατάλληλο μέσο με το οποίο μπορεί επίσης
να χρησιμοποιηθεί για την αυτόματη ταυτοποίηση και την παρακολούθηση και τον
εντοπισμό πλοίων στην εσωτερική ναυσιπλοΐα. Ιδιαίτερα, η λειτουργία του σε
πραγματικό χρόνο και η ύπαρξη διεθνών προτύπων και κατευθυντήριων γραμμών είναι
ιδιαίτερα χρήσιμη για εφαρμογές που έχουν σχέση με την ασφάλεια. Λόγω του
γεγονότος ότι το AIS εσωτερικής ναυσιπλοΐας είναι συμβατό με το AIS SOLAS του
IMO, καθίσταται δυνατή η απευθείας ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ πλοίων που
εκτελούν εσωτερικούς πλόες σε μεικτές περιοχές κυκλοφορίας.
Σύμφωνα με τον IMO ο αντικειμενικός σκοπός της ανάπτυξης του συστήματος αυτόματης ταυτοποίησης / AIS είναι: Η βελτίωση του επιπέδου ασφάλειας των πλοίων στην θάλασσα
Η δυνατότητα εκτελέσεως ασφαλέστερης ναυτιλίας
Η αναγνώριση των στόχων
Η υποβοήθηση της παρακολουθήσεως των στόχων
Η ευκολότερη επικοινωνία καθώς και η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των πλοίων
Παροχή επιπρόσθετης ενημέρωσης
σχετικά με το ναυτιλιακό περιβάλλον ώστε να γίνεται μια πιο ορθή εκτίμηση
Πιο
συγκεκριμένα το σύστημά δημιουργεί μια πολύ βελτιωμένη επίγνωση της κατάστασης
για τους ναυτικούς ξεπερνώντας τους περιορισμούς της όρασης και των ηχητικών
που προέρχονται από VHF και τα ραντάρ για την αποφυγή σύγκρουσης,
ανεξάρτητα από το μέγεθος του πλοίου. Παρέχει επίσης πολλές χρήσιμες
πληροφορίες για τα πλοία, όπως όνομα, αριθμό, ταχύτητα, κατεύθυνση κ.λ.π και
αναλόγως την έκδοση AIS που είναι εγκατεστημένη, παρέχονται περισσότερες
λεπτομέρειες ή όχι. Είναι πολύ εύκολο και στην εγκατάσταση και στη χρήση
του. Οι συσκευές
που το απαρτίζουν είναι απλές συσκευές όπως πομποί και δέκτες που
ενσωματώνονται στα πλοία χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Το AIS λειτουργεί μέσω των
radar και μπορεί να μάθει να το χειρίζεται ο οποιοσδήποτε εργαζόμενος ενός
πλοίου χάρις στο απλοϊκό στήσιμο του. Το σύστημα ως ένα σύστημα ασύρματης διαβίβασης
δεδομένων, επιτρέπει την ανταλλαγή στατικών και δυναμικών δεδομένων καθώς και
δεδομένων που έχουν σχέση με το ταξίδι ενός πλοίου, μεταξύ εξοπλισμένων με το
σύστημα αυτό πλοίων και μεταξύ εξοπλισμένων με το σύστημα αυτό πλοίων και
σταθμών ξηράς. Οι σταθμοί AIS των πλοίων διαβιβάζουν σε τακτά διαστήματα τα
στοιχεία ταυτότητας, το στίγμα και άλλα δεδομένα σχετικά με το πλοίο.
Λαμβάνοντας τα δεδομένα αυτά, οι σταθμοί AIS πλοίων ή ξηράς εντός της εμβέλειας
ασυρμάτου μπορούν αυτομάτως να εντοπίσουν, να αναγνωρίσουν και να
παρακολουθήσουν πλοία εξοπλισμένα με το σύστημα σε κατάλληλη οθόνη, όπως είναι
το ραντάρ ή το Ηλεκτρονικό
Σύστημα Εμφάνισης Διαγραμμάτων και Πληροφοριών / ECDIS / Electronic Chart Display and
Information System. Τα συστήματα αυτά
προορίζονται να βελτιώσουν την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στο πλαίσιο της
χρήσης από πλοίο προς πλοίο, την παρακολούθηση, τον εντοπισμό και την παροχή
βοήθειας για την αντιμετώπιση καταστροφών.
Εφαρμογές
του AIS
Αποφυγή
σύγκρουσης: Το
AIS αναπτύχθηκε από τις τεχνικές επιτροπές του ΙΜΟ ως τεχνολογία για την
αποφυγή συγκρούσεων μεταξύ πλοίων στη θάλασσα που δεν βρίσκονται εντός της
εμβέλειας των συστημάτων που βασίζονται στην ξηρά. Η τεχνολογία εντοπίζει κάθε
πλοίο μεμονωμένα, μαζί με τη συγκεκριμένη θέση και τις κινήσεις του, επιτρέποντας
τη δημιουργία μιας εικονικής εικόνας σε πραγματικό χρόνο. Τα πρότυπα AIS
περιλαμβάνουν μια ποικιλία αυτόματων υπολογισμών με βάση τις αναφορές θέσης,
όπως το πλησιέστερο σημείο προσπέλασης. Το σύστημα AIS χρησιμοποιείται συνήθως
σε συνδυασμό με ραντάρ. Όταν ένα πλοίο πλοηγείται στη θάλασσα, πληροφορίες
σχετικά με την κίνηση και την ταυτότητα άλλων πλοίων που βρίσκονται κοντά,
είναι ζωτικής σημασίας για τους ναυτικούς να λαμβάνουν αποφάσεις για την
αποφυγή σύγκρουσης με άλλα πλοία και κινδύνους. Η οπτική παρατήρηση, οι
ανταλλαγές ήχου και το ραντάρ ή το βοήθημα αυτόματης καταγραφής ραντάρ
χρησιμοποιούνται ιστορικά για το σκοπό αυτό. Ωστόσο, αυτοί οι προληπτικοί
μηχανισμοί αποτυγχάνουν μερικές φορές λόγω χρονικών καθυστερήσεων, περιορισμών
ραντάρ, εσφαλμένων υπολογισμών και δυσλειτουργιών εμφάνισης και μπορεί να
οδηγήσουν σε σύγκρουση.
Ενώ το AIS
εμφανίζει μόνο πολύ βασικές πληροφορίες κειμένου και τα λαμβανόμενα δεδομένα
μπορούν να ενσωματωθούν σε ένα γραφικό ηλεκτρονικό διάγραμμα ή μια οθόνη
ραντάρ, παρέχοντας ενοποιημένες πληροφορίες πλοήγησης σε μία μόνο οθόνη.
Παρακολούθηση και έλεγχος αλιευτικών πλοίων: Το AIS χρησιμοποιείται ευρέως από
τις εθνικές αρχές για την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων των εθνικών
αλιευτικών στόλων τους. Eπιτρέπει στις αρχές να ελέγχουν
αξιόπιστα και οικονομικά τα αλιευτικά πλοία κατά μήκος της ακτογραμμής τους,
συνήθως σε απόσταση 60 μιλίων / ανάλογα με την τοποθεσία και την
ποιότητα των ακτών με βάση την ακτή / σταθμούς βάσης, με συμπληρωματικά
δεδομένα από δορυφορικά δίκτυα.
Ναυτική ασφάλεια: Το AIS επιτρέπει στις αρχές να εντοπίζουν
συγκεκριμένα πλοία και τις δραστηριότητές τους. Όταν τα δεδομένα του
συγχωνεύονται με υπάρχοντα συστήματα ραντάρ, οι αρχές είναι σε θέση να
διαφοροποιούν τα πλοία πιο εύκολα. Τα δεδομένα AIS μπορούν να επεξεργαστούν
αυτόματα και να δημιουργήσουν κανονικά πρότυπα δραστηριότητας για μεμονωμένα
πλοία, τα οποία, όταν παραβιάζονται, δημιουργούν μια προειδοποίηση,
υπογραμμίζοντας έτσι πιθανές απειλές για την πιο αποτελεσματική χρήση των
περιουσιακών στοιχείων ασφαλείας. Bελτιώνει την ευαισθητοποίηση του
θαλάσσιου τομέα και επιτρέπει αυξημένη ασφάλεια και έλεγχο.Επιπλέον, μπορεί να
χρησιμοποιηθεί σε ποτάμια και λίμνες.
Βοήθεια στην πλοήγηση: Το AIS με σκοπό την πλοήγηση αναπτύχθηκε
με τη δυνατότητα μετάδοσης των θέσεων και των ονομάτων διαφόρων αντικειμένων
και πλοίων. Αυτά τα βοηθήματα μπορούν να τοποθετηθούν στην ξηρά, όπως σε φάρο,
σε πλατφόρμες ή σε σημαντήρες. Η Αμερικανική Ακτοφυλακή έχει προτείνει ότι το
AIS μπορεί να αντικαταστήσει τους ραδιοφωνικούς φάρους, που χρησιμοποιούνται
σήμερα για ηλεκτρονικά βοηθήματα πλοήγησης. Οι αρχές της AtoN/Aids to
Navigation, επιτρέπουν την απομακρυσμένη παρακολούθηση της κατάστασης ενός
σημαντήρα, καθώς και τη μετάδοση ζωντανών δεδομένων από αισθητήρες / όπως είναι
ο καιρός και η κατάσταση της θάλασσας.
Έρευνα και Διάσωση / SAR / Search and Rescue: Για τον συντονισμό των επιτόπιων πόρων
μιας λειτουργίας θαλάσσιας έρευνας και διάσωσης SAR, είναι επιτακτικό να
υπάρχουν δεδομένα σχετικά με τη θέση και την κατάσταση πλοήγησης άλλων πλοίων
που βρίσκονται κοντά. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το AIS μπορεί να παρέχει
πρόσθετες πληροφορίες και να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τους
διαθέσιμους πόρους. Xρησιμοποιείται σε
αεροσκάφη SAR και περιλαμβάνει ένα μήνυμα / AIS 9, για τα αεροσκάφη να
αναφέρουν τη θέση τους. Για να βοηθηθούν τα πλοία SAR και τα αεροσκάφη για τον
εντοπισμό ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο, αναπτύχθηκε από την ομάδα εργασίας TC80
AIS της IEC / International
Electrotechnical Commission /Διεθνούς Ηλεκτροτεχνικής Επιτροπής. Το σύστημα AIS-SART/
Search And Rescue Transporter προστέθηκε στους κανονισμούς για το Σύστημα
Ασφάλειας του Παγκόσμιου Ναυτικού Σώματος από την 1η Ιανουαρίου 2010. Τα AIS-SART
διατίθενται στην αγορά από το 2009. Κανονισμοί έχουν επιβάλει την
εγκατάσταση συστημάτων AIS σε όλα τα πλοία άνω των 300 τόνων / SOLAS, που
εκτελούν θαλάσσιες μεταφορές. Εκτιμήσεις ρεύματος ωκεανού: Οι
εκτιμήσεις του ρεύματος της επιφάνειας του ωκεανού βάσει της ανάλυσης των
δεδομένων AIS διατίθενται από τη γαλλική εταιρεία e-Odyn από το
Δεκέμβριο του 2015.
Προστασία υποδομής: Οι
πληροφορίες AIS μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους ιδιοκτήτες υποδομών
θαλάσσιου βυθού, για την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων των πλοίων κοντά στα
περιουσιακά τους στοιχεία σε πραγματικό χρόνο. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν στη
συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για την ενεργοποίηση ειδοποιήσεων, για την
ενημέρωση του ιδιοκτήτη και την πιθανή αποφυγή περιστατικού όπου ενδέχεται να
προκύψει ζημιά στο περιουσιακό στοιχείο.
Παρακολούθηση στόλου και
φορτίου: Το AIS μπορεί να χρησιμοποιηθεί από διαχειριστές στόλου ή
πλοίων για να παρακολουθεί την παγκόσμια θέση των πλοίων τους. Οι αποστολείς
φορτίου ή οι ιδιοκτήτες εμπορευμάτων υπό διαμετακόμιση μπορούν να
παρακολουθήσουν την πρόοδο του φορτίου και να προβλέψουν τους χρόνους άφιξης
στο λιμάνι.
Καθοριστική
συμβολή Λ.Σ - ΕΛ.ΑΚΤ στην ναυσιπλοΐα
Υπηρεσίες
κυκλοφορίας πλοίων / VTS / Vessel Traffic Services
Διερεύνηση
ατυχημάτων
Οι
πληροφορίες AIS που λαμβάνει το VTS / Vessel Traffic Services είναι
σημαντικές για την έρευνα ατυχημάτων, καθώς παρέχουν ακριβή ιστορικά δεδομένα
σχετικά με το χρόνο, την ταυτότητα, τη θέση που βασίζεται στο Παγκόσμιο Σύστημα Τοποθεσίας /GPS / Global Position
System, την κατεύθυνση της πυξίδας, την πορεία πάνω από το έδαφος, την ταχύτητα
πάνω από το έδαφος /SOG/ Speed
Over Ground, και ακριβείς πληροφορίες που παρέχονται από το ραντάρ.
Μια
πληρέστερη εικόνα των γεγονότων θα μπορούσε να ληφθεί από τα δεδομένα του Καταγραφέα
δεδομένων ταξιδιού / VDR / Voyage Data Recorder, εάν είναι διαθέσιμα
και διατηρούνται στο πλοίο για λεπτομέρειες σχετικά με την κίνηση του πλοίου,
φωνητική επικοινωνία και εικόνες ραντάρ κατά τη διάρκεια των ατυχημάτων.
Ωστόσο, τα δεδομένα VDR δεν διατηρούνται λόγω της περιορισμένης αποθήκευσης
δώδεκα ωρών, σύμφωνα με την απαίτηση του ΙΜΟ.
Σύστημα
επιτήρησης - διαχείρισης και παρακολούθησης της θαλάσσιας κυκλοφορίας των
πλοίων
VTMIS /Vessel Traffic Management and Information System: Είναι το Εθνικό Κεντρικό
Σύστημα του Λ.Σ – ΕΛ.ΑΚΤ που
λαμβάνει πληροφορίες από τα κατά τόπους κέντρα VTS / Λιμενικών Αρχών,
τις επεξεργάζεται κεντρικά και τις διανέμει στους ενδιαφερόμενους. Το κέντρο
VTMIS έχει επιτελικό ρόλο και αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για ανάλυση των
κυκλοφοριακών δεδομένων και για στρατηγικό σχεδιασμό. Παράλληλα αποτελεί τον
κύριο συνομιλητή με άλλα ομότιμα κέντρα που αναπτύσσονται στις χώρες της Ε.Ε. ή
τα εθνικά κέντρα λήψης / διαβίβασης πληροφοριών. Τα κέντρα VTS και RTS
/ Περιφερειακά Επιχειρησιακά Κέντρα, αποτελούν τα κατά τόπους
Επιχειρησιακά Κέντρα διαχείρισης της θαλάσσιας κυκλοφορίας, όπου
επεξεργάζονται όλες οι πληροφορίες που συλλέγονται από τους περιφερειακούς
σταθμούς αισθητήρων, συσχετίζονται με υπάρχοντα ιστορικά δεδομένα της τοπικής
βάσης δεδομένων και απεικονίζονται στις οθόνες κυκλοφορίας τους. Οι χειριστές / επόπτες VTS διαχειρίζονται τη
θαλάσσια κυκλοφορία στην περιοχή ευθύνης τους μέσα από φιλικό προς το χρήστη
περιβάλλον, το οποίο περιλαμβάνει υπολογιστές με διπλές οθόνες κυκλοφορίας και
συστήματα φωνητικών επικοινωνιών. Έτσι υποτυπώνουν, οργανώνουν και
αλληλεπιδρούν με τη θαλάσσια κυκλοφορία με τη βοήθεια του υπολογιστικού και
τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού. Οι ενέργειες των χειριστών VTS και οι
επικοινωνίες τους με τα πλοία καταγράφονται συνεχώς από σύγχρονες συσκευές
καταγραφής. Το σύστημα κάθε
σταθμού επιτήρησης VTS / Κεντρικά
Επιχειρησιακά Κέντρα διαχείρισης της θαλάσσιας κυκλοφορίας και RTS /
Περιφερειακά Επιχειρησιακά Κέντρα, περιλαμβάνει όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό,
όπως ραντάρ για την επιτήρηση της ευρύτερης περιοχής, σύστημα οπτικής και
θερμικής απεικόνισης, μετεωρολογικό σταθμό, AIS/Σύστημα Αυτόματης
Αναγνώρισης Πλοίων, σταθμό ασυρμάτου VHF Marine και Aero, RDF /
Ραδιογωνιόμετρο, σύστημα μικρο - κυματικών ράδιο-ζεύξεων, ενώ το Κέντρο Ελέγχου
αποτελείται από ειδικά συστήματα για τη λήψη, επεξεργασία, προβολή και καταγραφή
των πληροφοριών που στέλνουν οι σταθμοί επιτήρησης. Η επεξεργασία των
δεδομένων γίνεται από κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό του Λ.Σ-ΕΛ.ΑΚΤ. επί
24ώρου βάσεως.
Παράκτια
κάλυψη AIS του ελληνικού θαλάσσιου χώρου
Στο τέλος
του 2020 πραγματοποιήθηκε εγκατάσταση παράκτιων σταθμών αυτόματου
συστήματος εντοπισμού πλοίων /AIS σε κτιριακές εγκαταστάσεις ενενήντα τριών (93)
Λιμενικών Αρχών ανά την επικράτεια, επαυξάνοντας τις δυνατότητες του
Λ.Σ-ΕΛ.ΑΚΤ. στον τομέα παρακολούθησης της θαλάσσιας κυκλοφορίας. Οι σταθμοί
αυτοί προστέθηκαν στο εκτεταμένο δίκτυο AIS που διαθέτει το ΛΣ-ΕΛ.ΑΚΤ
και πέραν της συνολικής αποτύπωσης και καταγραφής της θέσης των πλοίων σε
κεντρικό επίπεδο, είναι δυνατή και η παρακολούθηση της ορθής λειτουργίας του
συνόλου των σταθμών σε πραγματικό χρόνο. Με το έργο αυτό μεγιστοποιήθηκε η
παράκτια κάλυψη AIS του ελληνικού θαλάσσιου χώρου βελτιώνοντας σημαντικά τις
δυνατότητες παρακολούθησης και επιτήρησης, συμβάλλοντας στην ασφαλέστερη
ναυσιπλοΐα και την επίγνωση του θαλάσσιου πεδίου. Μέσω του εξειδικευμένου και
προσαρμοσμένου στις ανάγκες του ΛΣ-ΕΛ.ΑΚΤ λογισμικού διαχείρισης, όλες οι
πληροφορίες που καταγράφονται από κάθε μεμονωμένη συσκευή AIS, συγκεντρώνονται
και αποθηκεύονται στο Αρχηγείο Λ.Σ-ΕΛ.ΑΚΤ, ώστε να αξιοποιούνται από τις
αρμόδιες Υπηρεσίες ΥΝΑΝΠ. Επίσης, μέσω του συστήματος αυξήθηκαν οι
δυνατότητες διερεύνησης ναυτικών ατυχημάτων και συμβάντων και ανταλλαγής
πληροφοριών με άλλους φορείς της Ελληνικής Διοίκησης, ενώ υπάρχει ουσιαστική
συμβολή και στην ορθή υποβολή αναγγελιών πλοίων μέσω της *Εθνικής Ενιαίας
Ναυτιλιακής Θυρίδας, κατόπιν στοχευμένων ελέγχων που πραγματοποιούνται από
τις Λιμενικές Αρχές. Η λειτουργία του συστήματος AIS διέπεται από τη Διεθνή
Σύμβαση SOLAS και τη σχετική ενωσιακή νομοθεσία, με σκοπό τη βελτίωση της
ασφάλειας ναυσιπλοΐας και την αποτελεσματικότερη προστασία του θαλασσίου
περιβάλλοντος.
|
*Εθνική
Ενιαία Ναυτιλιακή Θυρίδα / NMSW / National Maritime
Single Window: Είναι το πληροφοριακό
σύστημα στο οποίο υποβάλλονται πληροφορίες πριν τον κατάπλου πλοίων σε
ελληνικούς λιμένες ή κατά τον απόπλου από αυτούς. Συνδέεται με άλλα
πληροφοριακά συστήματα, όπως το σύστημα ανταλλαγής ναυτιλιακών πληροφοριών SafeSeaNet
και αποτελεί τον τόπο στον οποίο οι
πληροφορίες δηλώνονται μια φορά από τους υπόχρεους και ακολούθως διατίθενται
ηλεκτρονικά στις διάφορες αρμόδιες εθνικές αρχές και στα κράτη μέλη. Το
νομικό υπόβαθρο για την υλοποίηση της Εθνικής Ενιαίας
Ναυτιλιακής Θυρίδας / NMSW, τίθεται από την οδηγία 2010/65/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και
του Συμβουλίου, σχετικά με τις διατυπώσεις υποβολής δηλώσεων για τα πλοία
κατά τον κατάπλου ή / και απόπλου από λιμένες των κρατών μελών και η εν λόγω
οδηγία ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με το ΠΔ 125 / 2012. |
Συμπέρασμα
Η τεχνολογία AIS,
παρέχει ένα μέσο ανταλλαγής ενός ακριβούς αριθμού δεδομένων μεταξύ πλοίων και
μεταξύ πλοίων και εγκαταστάσεων ξηράς υπό την εποπτεία των Αρμόδιων
Λιμενικών Αρχών. Διατηρεί την υπόσχεση της παροχής ακριβών και αξιόπιστων
δεδομένων μειώνοντας παράλληλα την ανάγκη για ραδιοεπικοινωνίες μεταξύ των
πλοίων και των σταθμών ξηράς, αλλά υπάρχουν επίσης δυνατότητες κακής χρήσης και
ακούσιων αρνητικών συνεπειών. Το σύστημα συμπληρώνει τα παραδοσιακά βοηθήματα
για πλοήγηση, δεν αντικαθιστά την ανάγκη για αυτά. Με τη σημερινή τεχνολογία, ο
συνετός ναυτικός δεν πρέπει ποτέ να βασίζεται μόνο στο AIS. Το AIS δεν
υποκαθιστά την ορθή κρίση ούτε αντικαθιστά την ανάγκη χρήσης όλων των
διαθέσιμων μέσων που είναι κατάλληλα για τις συνθήκες που επικρατούν για να
καθοριστεί η θέση του πλοίου.
Η μόνη λύση που
μπορεί να φέρει όλα τα θετικά αποτελέσματα, είναι πέρα από την υιοθέτηση των
συστημάτων αναγνώρισης σύνθετων γεγονότων, ο επαρκής χειρισμός τους από άτομα
που γνωρίζουν όχι μόνο να χειρίζονται αυτά τα συστήματα, αλλά να γνωρίζουν και
πολλά περί ναυτιλίας.
Του Πλοιάρχου Λ.Σ Δημητρίου Κουκουβίνου ε.α
